Moderne materialen in traditionele vleugels
Op uitnodiging van de Firma Wessel, Nickel & Gross (WN&G) ben ik begin november een kleine week te gast geweest in de pianofabriek "Mason & Hamlin" (M&H) in het plaatsje Haverhill, Massachusetts USA. (vlak bij Boston). Ik heb daar een cursus gevolgd in het toepassen van composiet onderdelen in vleugelmechanieken. Wessel, Nickel & Gross en Pianofabriek Mason & Hamlin en Pianodisc zijn samen onderdelen van 1 onderneming, geleid door Kirk Burgett.
Innovatief
Wessel, Nickel & Gross heeft in korte tijd een gedegen reputatie opgebouwd in het ontwikkelen van hoogwaardige slimme gereedschappen voor de pianotechnicus en nog belangrijker: het opnieuw vormgeven van de belangrijkste onderdelen van een vleugelmechaniek. Hamerstelen, onderhamers en vangers zijn opnieuw ontworpen . De firma gaat uit van de traditionele maatvoering van deze onderdelen, en gebruikt daarvoor materiaal dat bij een zelfde sterkte, een veel geringer gewicht heeft dan van hout. De nieuwe onderdelen zijn en lichter en veel sterker dan de traditionele onderdelen. Ook de draaipunten, traditioneel een messing asjes in een lager van vilt, dat op zijn beurt in een houten kapsel is gevat, zijn opnieuw ontworpen.
Aanleiding
Waarom al deze moeite? Het lijkt aanmatigend maar bij WN&G vinden ze dat het nog veel beter kan dan vroeger en nu. De essentie is het gebruik van composietmateriaal. Composietmateriaal bestaat per definitie uit minstens twee materialen , sterke vezels en een stevige massa waarin deze vezels zijn opgesloten, Samen vormen ze een materiaal, dat grote sterkte met een laag gewicht combineert. Heel belangrijk is, dat deze materialen in bijna elke gewenste vorm vervaardigd kunnen worden, Ten opzichte van hout kunnen onderdelen met veel meer ontwerpvrijheid gemaakt worden. Natuurlijk kan je een goede reparatie uitvoeren met traditionele materialen. Het voordeel is dat je het instrument zo oorspronkelijk mogelijk laat. Maar vroeger was niet alles beter. Bij voorbeeld: Het vangen van de hamer na een aanslag. Het was voor ons, eenvoudige technici, onmogelijk om een vleugelhamer na een zachte aanslag en ook na een harde aanslag goed te laten vangen met de traditionele hamerkop en vanger. Met de kunststof vanger van WN&G in combinatie met een goed gevormde hamerkop is dit probleem uit de wereld.
Inspirator
Ik had samen met vier andere cursisten het grote genoegen, de cursus te mogen volgen bij Bruce Clark, de grote uitvinder en designer bij WN&G. een onvermoeibaar verteller en een geconcentreerde leermeester. Hij heeft vele artikelen in het "Piano Technicians Journal" de Amerikaanse versie van de VvPN-Nieuwsbrief, op zijn naam staan, Hij is het, die de combinatie vanger en hamer opnieuw vorm heeft gegeven en met groot resultaat. Hamersteel en onderhamer in composietmateriaal zijn van zijn hand,
Het streven van deze inspanningen is heel duidelijk: Een betere speelaard en een mooiere toon en bovendien een grotere slijtvastheid en betrouwbaarheid. Het betere spelen wordt mogelijk door de hogere sterkte/ gewicht verhouding van composietmateriaal ten opzichte van hout: De energie van de aanslag wordt met weinig verlies precies naar de juiste plaats overgebracht. De ongevoeligheid voor luchtvochtigheidswisselingen maakt de vleugel onderhoudsarm en zeer constant in speelaard. Leeft het instrument dan nog wel met al die kunststoffen? Niet de goede vraag, Is het na goede reparatie met deze onderdelen een beter instrument geworden: Zeker weten!
Het is niet heel eenvoudig om de reparaties met deze onderdelen uit te voeren. WN&G heeft er alle belang bij dat hun reputatie niet door gebrekkige installatie van hun producten wordt beschadigd. WN&G organiseert daarom voor belangstellende pianotechnici een "Certification Course" in het toepassen van deze producten. Toepassing van deze moderne materialen is echter ook niet goed mogelijk zonder een gedegen inzicht in de pianotechniek als geheel. Daarom kwamen ook veel algemenere kwesties in de pianotechniek aan de orde. Niet geheel toevallig heb ik enige tijd geleden ook een cursus in "Precision Touch Design" genoten. De zelfde thema's kwamen ook nu vanuit een andere invalshoek aan de orde.
Pianofabriek
Mason & Hamlin, in Amerika een zeer gerenommeerde pianofabriek, past al enige tijd in al haar vleugels een mechaniek toe, dat met al deze moderne materialen is vervaardigd. Met groots resultaat. Een standaardtoetsgewicht en toch extreem gemakkelijk te bespelen. Een groot dynamisch bereik van heel zacht tot uiterst krachtig. De toon is zondermeer rijk en helder, zeker het hoogste octaaf, waar helderheid vaak een probleem is. Ik heb het als een groot voorrecht ervaren, om een paar dagen te gast en leerling te zijn van een van de belangrijkste ontwikkelaars van de pianotechniek in deze nog jonge eeuw. De cursus is in stijl afgesloten met een indrukwekkende rondleiding door de pianofabriek en een echte "certification ceremony", begeleid door de toepasselijke volksliederen vanuit een zelfspelende vleugel met een geïnstalleerde "pianodisc". Het hijsen van de respectievelijke vlaggen bleef ons bespaard. Een mooi goudgerand en driemaal ondertekend getuigschrift hangt nu boven mijn bed.
Links